ملکه، قلب تپنده و محور حیات در هر کندوی زنبور عسل محسوب میشود و همهچیز حول او شکل میگیرد. اما گاهی همان زنبورهایی که از او فرمان میبرند، علیهاش میشورند و او را سرنگون میکنند
در زبان علمی به این فرایند «جانشینی ملکه» گفته میشود و زمانی رخ میدهد که هزاران زنبور کارگر احساس میکنند ملکه دیگر توان تخمگذاری کافی ندارد.
در این حالت زنبورها بهصورت هماهنگ اقدام به پرورش ملکهای تازه میکنند تا جایگزین ملکه ضعیف شود.
محققان اما اکنون دریافتهاند این رفتار که در نگاه نخست شبیه داستانی از دربارهای قرون وسطی به نظر میرسد، نظیر پادشاهان بیماری که توسط رعایای خود برکنار میشوند، در واقع پاسخی بیولوژیک به تغییرات شیمیایی در بدن ملکه است.
پژوهشگران دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا در تحقیقی تازه نشان دادهاند که عفونتهای ویروسی میتوانند موجب بیثباتی در کلنیهای زنبور عسل و حتی سقوط ملکه شوند؛ پدیدهای که اگرچه در طبیعت به سازگاری کلنیها کمک میکند، اما برای زنبورداران میتواند پیامدهای اقتصادی و زیستمحیطی سنگینی به همراه داشته باشد.
ویروسها ملکه را ضعیف میکنند
یافتههای محققان نشان میدهد عفونتهای ویروسی رایج باعث کوچکتر شدن تخمدانهای ملکه و کاهش تولید تخم و فرمونهای حیاتی او میشوند.
دکتر لئونارد فاستر، استاد بیوشیمی و زیستشناسی مولکولی در دانشگاه بریتیش کلمبیا، در این باره میگوید: «یک ملکه سالم روزانه بین ۸۵۰ تا ۳۲۰۰ تخم میگذارد که این تعداد بیش از کل بدنش وزن دارد. اما در آزمایشهای ما ملکههای آلوده به ویروس تخمگذاری کمتری داشتند و میزان تولید متیل اولئات، فرمونی که باعث وفاداری زنبورهای کارگر میشود، نیز در آنها کاهش یافت.»
وی افزود: «این افت فرمونی برای کارگران نشانهای است از اینکه ملکه دیگر شایستگی ادامه فرمانروایی را ندارد.»